Kontrakt menedżerski czy umowa o pracę?

Kontrakt menedżerski stanowi specyficzną formę „zatrudnienia”, w szczególności członków kadry kierowniczej i zarządzających. Nie stanowi jednak umowy o pracę i nie zabezpiecza ustawowo menedżera w takim samym stopniu jak pracownika. Czym cechuje się kontrakt menedżerski, co go odróżnia od umowy o pracę?

1. Brak klasycznego podporządkowania

Kontrakt menedżerski to rodzaj nienazwanej umowy cywilnoprawnej, której postanowienia są pozostawione uzgodnieniu stron na zasadzie swobody umów. Na mocy kontraktu menedżer zobowiązuje się do prowadzenia przedsiębiorstwa drugiej strony, na rachunek tego przedsiębiorstwa i na jego ryzyko. Menedżer zawiera go we własnym imieniu, zarządzając wówczas przedsiębiorstwem osobiście lub w cudzym imieniu (wtedy przedsiębiorstwem zarządzają osoby wybrane z danej firmy). W przeciwieństwie do stosunku pracy, nie występuje tu klasyczne kierownictwo czy podporządkowanie, zwłaszcza w przypadku zawarcia kontraktu z członkiem zarządu spółki kapitałowej. To menedżer decyduje o wyborze sposobu zarządzania przedsiębiorstwem.

2. Czas pracy menedżera

Czas pracy menedżera jest nienormowany i nie musi odpowiadać normom czasu pracy określonym w kodeksie pracy; zależy od ilości nałożonych zadań i może być nieregularny. Menedżera nie obowiązują określone w kodeksie pracy regulacje dotyczące urlopu wypoczynkowego, urlopów rodzicielskich, zwolnień lekarskich, itp. Nie ma jednak przeciwwskazań do wprowadzenia do kontraktu zapisów gwarantujących menedżerowi prawo do odpłatnej przerwy w świadczeniu usług menedżera, czy to wynikającej z „urlopu” czy też z niedyspozycji zdrowotnej menedżera.

3. Zakres odpowiedzialności menedżera

Menedżer ponosi dużo większą odpowiedzialność niż pracownik. Odpowiada bowiem za szkodę wyrządzoną przedsiębiorcy w sposób nieograniczony, niezależnie od rodzaju winy (za szkodę wyrządzoną z winy nieumyślnej pracownik odpowiada do wysokości trzech miesięcznych pensji), całym swoim majątkiem, zarówno za rzeczywiste straty jak i utracone korzyści. W praktyce menedżerowie często się ubezpieczają od odpowiedzialności cywilnej z tytułu działalności polegającej na zarządzaniu przedsiębiorstwem, jak również ograniczają w kontrakcie swoją odpowiedzialność wyłącznie do sytuacji zaistnienia winy umyślnej, bądź też uzgadniają maksymalną kwotową granicę swojej majątkowej odpowiedzialności.

4. Wynagrodzenie menedżera, ochrona zatrudnienia

Menedżer nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jego płaca najczęściej składa się z dwóch elementów: stałego wynagrodzenia zasadniczego oraz części zmiennej, zależnej od uzyskiwanych wyników i efektów pracy. Swobodzie stron pozostawione są ustalenia co terminów i zasad wypłacania wynagrodzenia.

Menedżer w przeciwieństwie do pracownika może się zrzec wynagrodzenia.

Kontrakt menedżerski nie podlega także regulacjom gwarantującym ochronę zatrudnienia. Menedżer musi więc liczyć się z ewentualnością otrzymania wypowiedzenia właściwie w każdym czasie. To strony kontraktu menedżerskiego decydują o długości okresu wypowiedzenia kontraktu.

5. Opodatkowanie dochodów menedżera

Dochody menedżerów podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych jako przychody z działalności wykonywanej osobiście; brak jest możliwości skorzystania z opodatkowania stawką liniową. Koszty uzyskania przychodów menadżera są podobne do kosztów pracowniczych (brak jest możliwości wliczenia do kosztów menadżera kosztów faktycznie poniesionych, tak jak w przypadku działalności gospodarczej).

6. Menadżer a składki na ubezpieczenia społecznie i zdrowotne

Na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych menedżer jest traktowany jako zleceniobiorca i podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu (teoretycznie obowiązkiem ubezpieczenia wypadkowego nie są objęci ci zleceniobiorcy, którzy wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy, ale z uwagi na charakter pracy menadżera trudno sobie wyobrazić, by przepis ten mógł znaleźć do niego zastosowanie).

Ubezpieczenie chorobowe tak jak dla pozostałych zleceniobiorców jest dla menedżera dobrowolne. Obowiązkowe z kolei jest ubezpieczenie zdrowotne menedżera.

7. Podsumowanie

Zaletą współpracy z przedsiębiorcą w ramach kontraktu menedżerskiego jest z pewnością  swoboda w wykonywaniu obowiązków menedżera, wadą – brak ustawowych gwarancji pracowniczych wynikających z kodeksu pracy. To czy zawarcie kontraktu menadżerskiego będzie korzystnym z punktu widzenia menedżera będzie zależało zatem od treści danego konkretnego kontraktu, zestawionej z indywidualnymi uwarunkowaniami wykonywanego zawodu. W interesie zarówno przedsiębiorcy, jak i menedżera leży profesjonalne przygotowanie kontraktu menedżerskiego, tak by w sposób jasny określał on zakres i specyfikę obowiązków ciążących na menedżerze, zasady jego odpowiedzialności, szczegółowe zasady wynagrodzenia, dodatkowe uprawnienia menedżera związane choćby z odpłatną przerwą w świadczeniu usług, itp.